Jestem bialym, bogatym i glupim Ferendżi

Tego obawialem sie najbardziej – swoistej kultury zachowania wobec bialego czlowieka tutaj. Jesli pojawiasz sie tutaj w Etiopii, widac na kilometr, ze jestes Ferendżi – bialy jest tu zawsze obcokrajowcem. Ludzie zwracaja na Ciebie uwage, zagaduja Cie wymiawiajac cos po angielsku w nadziei, ze zwroca na siebie uwage. Ich angielski jest czysto fonetyczny, po prostu automatycznie powtarzaja pare zwrotow.

Juz podczas pierwszego postoju po wyjezdzie z Addis Abeby, w miejscu zwanym Debre Libanos, wiedzialem, ze bedzie ciezko. To punk widokowy z malym parkingiem. A przy nim koczuje chmara dzieciakow, ktora otoczy Cie natychmiast po wyjsciu z samochodu, pchajac przed Twoje oczy suweniry. "Mister, mister, scarf", "Duju – want", i tak dalej az po "You – money". Czuje sie osaczony, przemykam sie spowrotem do auta.

Moj pierwszy przewodnik, mlody sprytny I kuty na cztery nogi 17-latek – w Debre Limanos do mostu portugalskiego, jak sie potem dowiedzialem, zostal przeze mnie mocno przeplacony – jak sie dowiedzialem od Filipa w relacji telefonicznej.
Tak jest praktycznie w kazdym miejscu, gdzie moze zatrzymac sie turysta. I musisz sie do tego przyzwyczaic. Na szczescie pod tym wzgledem Etiopczycy nie sa tak nachalni, jak to bywa w obszarze kultury arabskiej. Wystarczy grzecznie sie usmiechnac I powiedziec "ischi" – "ok", gestem dajac znac, ze tego nie potrzebujesz. Ale gdy widzisz male dzieci, to serce nie zahartowane jeszcze Afryka, drzy. Za wiele rzeczy trzeba tutaj placic drobne sumy: za polilnowanie auta, za pozwolenie na zrobienie zdjecia…

Jestes bialym, bogatym i glupim Ferendżi, na ktorym trzeba zarobic. To widac w hotelach i restauracjach, w miejscach turystycznych. Trzeba nauczyc sie targowac, trzeba nauczyc sie rozumiec, ile co kosztuje. Trzeba podejsc do sprawy z otwarta przylbica, nie bac sie rozmow i zaczepek. Czasem wystarczy sie po prostu usmiechnac – I ludzie, dzieci odpowiadaja Ci szczerym, milym usmiechem. To rozladowuje napiecie, jakie jest w Tobie. Twoj usmiech to musi byc nawyk.

Dzisiaj mialem dobra lekcje. Przy Wodospadzie Nilu Blekitnego ja i moj zaznajomiony tutaj inny Polak, Jezuita Rafal wynajelismy przewodnika. I Rafal, ktory w sercu ma Etiopie, jest tu drugi raz na 3 miesiace, pokazal mi jak to sie robi.
Do naszego auta zagladalo kilka glow. Pada pierwsza oferta 100 Birr za przewodnictwo, Rafal kiwa z dezaprobata teatralnie glowa. Kolejna oferta to juz 50 Birr. Rafal mowi: 40. Grupa mlodych chlopakow odpowiada: it is fixed price. Rafal rzuca do mnie: odjedzmy i za 50 metrow sie zatrzymajmy. Tym razem podbieglo juz tylko dwoch chlopakow. Deal dopiety na 40.

Jesli idziesz do restauracji w Etiopii, mozesz byc pewny, ze rachunek zostanie dokladnie wyliczony, a reszta skrupulatnie wydana. Ale i tak nie do konca mozesz byc pewien, czy odpowiadajac na pytanie kelnera przypadkiem nie zamawiasz czegos dodatkowego. Tak jak dzisiaj przy sniadaniu, gdzie mowiac, ze tak owszem, chce tosta, zamowilem cale kontynentalne sniadanie (ale nie wyobrazajcie sobie zbyt wiele po tej nazwie).

Skad sie wziela nazwa Ferendżi, dokladnie nie wiadomo. Niektorzy twierdza, ze od slowa French (od Francuzow), inni jeszcze twierdza, ze rycerze zakonow krzyzackich nazywani byli bardzo podobnie.

Ale byc moze to slowo odejdzie w zapomnienie. Etiopczycy zaczynaja coraz czesciej mowic na obcokrajowcow "Czajna" (czyli China). I to jest symbol zmian w Etiopii.